Ruigoord of Kooi-eiland

Ruigoord was in vroeger tijden een klein industrie-eiland. Er waren niet alleen eendenkooikers, de rietteelt was ook erg belangrijk. Het riet werd gebruikt als dakbedekking en voor leemmuren of leemwanden (leem tegen riet gezet).
De rietteelt was op de hoge zuidwestkant, vanwege de meest voorkomende windrichting: de westenwind of de zeewind. Op die manier kon er, met de wind mee, op grondhoogte gemaaid worden en werd er lang, recht riet van een goede kwaliteit geoogst.
De eendenkooikers waren belangrijk voor Ruigoord. De eenden die werden gevangen waren prachtig en goed doorvoed, omdat ze zich  in een voedselrijke omgeving tegoed hadden kunnen doen aan wieren en bodemplanten.

Het water van de Houtrak was afwisselend brak en zoet bij het spuien van overtollig water uit het Spieringmeer. Dit zorgde voor een gevarieerd planten- en dierenleven. Rondom het eiland stond een sterke stroming. Hierdoor leverde de visvangst veel op: harders, poon, paling, zeeaal en haring. De haringscholen zwommen als zilveren linten door het IJ. De naam Haringnes herinnert ons daar nog aan.
Als bij laag water op het IJ het water van het Spieringmeer op het IJ spuide, kwamen grote aantallen spiering mee door de drie sluizen in Halfweg. Er werd dan zelfs zalm gevangen.

 

Ruigoord kaart 1810, met duidelijk zichtbaar de Bansloot

Ook belangrijk op Ruigoord was de kleiwinning. Dit gebeurde aan de oostkant van het eiland, omdat daardoor de ebstroom fijn zeezand en slik uit het Spieringmeer werd afgezet. Deze klei werd onder meer gebruikt voor het onderhoud van de Spaarndammerdijk.
Rond 1200 en waarschijnlijk al eerder was het eiland bewoond. Bij het graven van sloten en door andere opgravingen zijn hier aanwijzingen voor gevonden.     Het is niet bekend hoe groot de leefgemeenschap op het eiland was.

Uit verkoop- en opdrachtbrieven van het Hoogheemraadschap Rijnland blijkt dat op verzoek van het schap in 1625 een banscheiding werd gegraven. Deze scheidde het noordelijke deel, dat bij Westzaan behoorde, van het zuidelijk deel dat bij Houtrijk en Polanen behoorde. Vanaf 1725 tot 1876 was Rijnland eigenaar van al het land op Ruigoord.

Voor meer informatie over de geschiedenis van Ruigoord (van eiland tot vrijhaven) zie: https://onh.nl/verhaal/ruigoord

De eendekooi op Ruigoord uit 1672 (op de zuid-oosthoek van het eiland) is in het huidige havengebied van Amsterdam op de oorspronkelijke plek gereconstrueerd (gele cirkel op foto links). zie https://eendenkooi.wordpress.com/

 

 

 

 

                                      Afbeelding gemaakt door Kees Nevenzel, beeldend kunstenaar te Zwanenburg

Het oude eiland Ruigoord geprojecteerd op het huidige havenlandschap van Amsterdam.

(Bron: Dienst Ruimte en Duurzaamheid, gemeente Amsterdam)

Gerrit  Agterhof